Andrej Mielnikau. KRYZYS PIATAHA PAKALENNIA (2024)

№ 04 (125) 1999 г.

Andrej Mielnikaы

KRYZYS PIATAHA PAKALEСNIA

Staщa klasykaj aznaиeсnie “filalahiиnaje pakaleсnie” – inaиaj kaюuиy, “рaъcidziasiatniki”, narodюanyja ы tryccatych. Havoraиy pra “рaъcidziasiatnika? ”, hramadztva pryznaщa isnavaсnie peыnaj ahulnaъci ideaщaы i ъvietaыsprymaсnia ludziej, narodюanych u adno dziesiacihodкdzie. “Filalahiиnaje pakaleсnie” byщo aktyыnaj roриynaj hramadztva tryccaг piaг hadoы tamu, kali jaho “skщadnikam” byщo ыюo naрmat bolр za dvaccaг, ale jaриe daloka nia sorak. U hetym vieku nie zajmajuг upщyvovych pasadaы, ale mienavita na hety ыzrost aryjentujucca moda, masavaja kultura, prapahanda, mienavita ludzi hetaha vieku akazvajuг najbolрy ыpщyы na “kalektyыnaje nieъviadomaje”. Niefarmalnaja jahonaja vaha naрmat bolрaja za farmalnuju. “Nie pavaюali иarnahorcy tych, kamu bolej tryccaci”, — kazaы paet.

Peыna, tut joъг suviaк z иysta fizyиnaj pryciahalnaъciu i daskanaщaъciu maщadoъci. Ludzi “siaredniaha vieku”, dasiahnuырy юyгciovych metaы, nieиakana dla siabie zaыvaюajuг, рto ich dumkam, jakim volny dostup uюo ы рmattysiaиnyja nakщady, brakuje nieиaha, taho, рto byщo ы hetych dumkach zusim niadaыna, pad иas spreиak na kuchniach i ы internackich pakojиykach. Ci heta nasamreи tak, ci tolki zdajecca. Prychodziг kryzys…

Nia budu vydzialaг u asobnaje pakaleсnie tych, “kamu za vosiemdziesiat”. Joъг i siarod ich ludzi, рto chodziaг “u natoыp” dy stvarajuг cikavyja reиy, ale ci moюna kazaг pra “kalektyыnuju dumku dzievianostahadovych”? I nia moюa, vidaг, jana huиaг u pryncypie. “Za vosiemdziesiat” – uzrost adzinoty, najvyрejрaj medytacyi.

Pierрym z suиasnych pakaleсniaы spraviadliva budzie nazvaг pakaleсnie, narodюanaje ы 20-ja – “apalenych vajnoj”. Рto havaryг pra “stalinizm” dziadkoы i babak z savietaы veteranaы i antystalinizm tych ichnych adnahodkaы, kamu ыщada “baгki narodaы” pryniesщa pakuty — юorstkija vyprabavaсni padkreъlili ы pakaleсni “apalenych vajnoj” takija ahulnyja rysy, jak kateharyиnaъг, upartaъг, dyscyplinavanaъг i peыnuju dvuchpolusnaъг u staыleсni da ludziej: svaje i иuюyja, nadziejnyja i zdradniki.

Filazofija pakaleсnia “apalenych” — heta ъvietapohlad pierрych paъlastalinskich hadoы. Кjaviщasia mahиymaъг skazaг mnohaje, рto doыhi иas byщo schavanaje ы nietrach pamiaci. Viartalisia da “cyvilnaha юyccia” “vorahi narodu”, staщa valniej, ale ыsio adno, tre byщo рanavaг ideaщy, prajaыlaг biaкlitasnaъг da kontrarevalucyi i antysavietиyny.

“Рaъcidziasiatniki” apisanyja j daъledavanyja jak nijakaje inрaje pakaleсnie. Mahu dadaг adno istotnaje naziraсnie: mienavita kali hramadztva “zachaplaщasia” idejami “рaъcidziasiatnikaы”, napisali svaje, moюa, haщoыnyja tvory, starejрyja piъmieсniki – Bykaы, Рamiakin, Navumienka… Heta, mabyг, zaыsiody tak – haщoыnyja prazaiиnyja tvory piрucca tady, kali vakoщ uюo virujuг idei maщadziejрych. Moюa, proza joъг memaryjaщam pamierщaha иasu, a kab jaho stvaraг, treba юyг pa-za im – nietaropka nazirajuиy dy razvaюajuиy?

U siemidziasiatych na vialiki prastor vyjрli tyja, chto naradziыsia na paиatku 40-ch. Heta pra ich aktor Oleg Dal, sam z 41-ha, иytaы lermantaыskaje “С тоскою я гляжу на наше поколенье”. Hlaсcie na suиasny litaraturny asiarodak. Jany tam ciapier redaktarami i zahadиykami, adkaznymi sakratarami i kiraыnikami navukovych hrupaы, aыtarami manahrafijaы. “Pakaleсnie prafesijanaщaы”.

Nastupnaje pakaleсnie vyrastaщa ыюo “biaz Stalina”.

Jano staщa pakaleсniem prahmatykaы (histaryиnaje иarhavaсnie prahmatykaы i dahmatykaы — tema dla asobnaj razmovy, i, spadziajusia, jana jaриe adbudziecca). Юyгciovy doъvied hetaha pakaleсnia, “vychavanaha” “zastojem”, sfarmavaы takich “iraniиnych suziralnikaы”, jakija, pavodle Borysa Grebenриikova (narodюanaha ы 53-m) nazirali “закон, приводящий пейзажи в движение” i biez napruhi “повторяли слова, лишенные всякого смысла”. Jano byщo zdolnym havaryг adno, a rabiг druhoje. I akazaщasia zdolnym paъpiachova щadziг uщasny biznes i ыщadkoыvacca ы novym юyгci.

A na miaюy 80-ch i 90-ch uvarvalisia najmaщadziejрyja. Uюo za Bieщaruъ i ы Bieщaruъ. Piataje pakaleсnie. Jakoje i muиycca ы kryzysie. Da hetaha pakaleсnia ja j sam naleюu. “Vaъmidzierasty” – vo sarkastyиnaja replika ciapieraрniaha padletka. Patetyиnyja nacyjanalisty z sentymentam da satleщaj minuыриyny, ramantyki-adradюency. My liиyli svaim abaviazkam chadziг na mitynhi j demanstracyi, dabraиynna achviaravaг uщasnym иasam i srodkami, zachoыvaг lajalnasг da “pravadyroы adradюeсnia”, navat kali tych zanosiщa, prymuрali siabie vieryг u poъpiech bieznadziejnych spravaы.

My dzialili ъviet na “svaich” i “иuюych”, choг i razumieli hщupstva takoj palityki. My byli takimi, pakul nie кjaviщasia niemaviedama skul novaje, рostaje pakaleсnie, jakoje paиaщo nas abychodziг, a to j prosta ihnaravaг.

1989-90 hady stali dla “piataha pakaleсnia” иasam uzychodюaсnia, 1991-92 — tryjumfu. Spadziavaсni jaриe tryvali ы 1993-94, a paъla…

Pakaleсnie 90-ch zdajecca mnie pakaleсniem “kapryznych prahmatykaы” (u zachodnich krynicach jaho nazyvajuг “pakaleсniem iks”). Samyja maщadyja raptam akazvajucca bolр zdolnymi dla pracy na kluиavych miescach. My jaриe “vuиyli” ich юyгciu sa svaich “aыtarytetnych” pazycyjaы, tolki klimat bieщaruskaha юyгcia ы 1996-98 ъviedиyы – nijakija my ыюo nie “aыtarytety”.

Na paиatku naрaha kryzysu nam zdavaщasia, рto ыsia kraina – u zaniapadzie i pesymiкmie. Zamiest navakolla my baиyli svoj adbitak u im, i pisali, i razvaюali pra jaho. Niechta z nas dahetul u takim stanie. Ciaюka mirycca z tym, рto vakoщ uюo inрyja idei i vartaъci. Ale ыъviedamiг hety fakt pryjdziecca. Abo praciahvaг isnavaг va ыjaыnym ъviecie z ujaыnymi prablemami. Tyja, kamu sioсnia dvaccaг piaг, stvarajuг novyja rok-hurty i kluby, biaruг naviny nie z “Navinaы”, a z “Internetu”, i u “Internecie” ю, a nie ы kaviarni na Иyrvonaj, tusujucca. A na padychodzie – иarhovaje, siomaje pakaleсnie, zakamputaryzavanaje da hщybini mazhoы. Padazraju, mienavita к im buduг кviazanyja kali-niebudк “stabilnaъг i ыpeыnienaъг u zaыtraрnim dni”.